Οι περισσότεροι από τους αναγνώστες χρησιμοποιούν ή έστω γνωρίζουν τον παγκόσμιο ιστό (ή internet, δηλαδή διαδίκτυο). Από την εφεύρεσή του, το 1973, μέχρι σήμερα, το διαδίκτυο έχει προσφέρει ανεκτίμητες υπηρεσίες στην πρόοδο της επιστήμης, στην επικοινωνία, την πληροφόρηση, την οικονομία και έχει συμβάλει στη μετατροπή του πλανήτη μας σε ένα παγκόσμιο χωριό. Εδώ και περισσότερο από μια δεκαετία, επιστήμονες και οικονομολόγοι μελετούν τις προϋποθέσεις για την εξέλιξη του διαδικτύου σε αυτό που πλέον ονομάζεται το «διαδίκτυο των πάντων».

Αν, λοιπόν, ήδη μπορούμε να έχουμε από το σπίτι, το γραφείο ή το κινητό μας τηλέφωνο απεριόριστη πρόσβαση σε πληροφορίες που βρίσκονται σε απομακρυσμένους υπολογιστές, γιατί να μην είναι δυνατό να επικοινωνούμε -με μια πιο “ευρεία” έννοια- ή να γνωρίζουμε και να επηρεάζουμε την κατάσταση και άλλων αντικειμένων;

Το διαδίκτυο των πάντων

Η κεντρική ιδέα είναι η τοποθέτηση έξυπνων αισθητήρων σχεδόν σε κάθε φυσικό αντικείμενο, ακόμα και στο ανθρώπινο σώμα, και η δικτύωσή τους, ώστε να μπορούν να επικοινωνούν μεταξύ τους ανταλλάσσοντας πληροφορίες. Εφόσον οι αισθητήρες αυτοί είναι προσβάσιμοι μέσω του διαδικτύου, οι πληροφορίες που παρέχουν μπορεί να είναι διαθέσιμες ανά πάσα στιγμή σε όποιον τις αναζητήσει.

Αν είστε έμπορος, φανταστείτε να γνωρίζετε κάθε στιγμή με ακρίβεια τι εμπόρευμα υπάρχει στα ράφια ή στην αποθήκη σας και να πραγματοποιούνται αυτόματα οι παραγγελίες για την ανανέωσή του. Ειδικοί αισθητήρες μπορούν να μας ενημερώνουν για την κατάσταση των ευπαθών προϊόντων. Στο σπίτι μας, ένα πλέγμα από αισθητήρες και ανιχνευτές είναι δυνατόν να φροντίζει για τη διατήρηση του φωτισμού, της εσωτερικής θερμοκρασίας και της υγρασίας, σε συνάρτηση με την ώρα της ημέρας και τον καιρό. Οι προμήθειές μας σε τρόφιμα και αναλώσιμα ανανεώνονται αυτόματα μόλις πέσουν κάτω από ένα όριο που εμείς έχουμε ορίσει. Μα πιο ενδιαφέρον ίσως απ´ όλα, ανιχνευτές στο σώμα μας επιβλέπουν τη διακύμανση κρίσιμων για τη λειτουργία του οργανισμού δεικτών και ενημερώνουν αυτόματα το γιατρό μας σε περίπτωση που αυτοί πέσουν κάτω από κάποιο όριο.

Τεχνολογικές προκλήσεις

Αν και τα παραπάνω σίγουρα ακούγονται εντυπωσιακά, ως μεμονωμένες τεχνολογίες είναι στο επίκεντρο της έρευνας εδώ και αρκετά χρόνια και σε ορισμένες περιπτώσεις υπάρχουν ήδη ως έτοιμα εμπορικά προϊόντα. Ωστόσο, στο διαδίκτυο των πάντων δεν έχουμε να κάνουμε με μια μόνη τεχνολογία. Πολύ περισσότερο, αναφερόμαστε σε ένα μεγάλο σύνολο τεχνολογιών που αλληλεπιδρούν μεταξύ τους. Και ακριβώς από αυτή τη δυνατότητα αλληλεπίδρασης διαφορετικών συστημάτων πηγάζουν τα περισσότερα προβλήματα. Οι τεχνολογίες που απαιτούνται για την επίλυση αυτών των προβλημάτων -ή καλύτερα των τεχνολογικών εμποδίων- έχουν αρχίσει να αναπτύσσονται, ωστόσο υπάρχουν σοβαρές αμφιβολίες, αλλά και ενστάσεις, αν στο μέλλον η δικτύωση θα έχει την έκταση που περιγράψαμε πιο πάνω καλύπτοντας κάθε πλευρά της προσωπικής και επαγγελματικής μας πορείας.

Ενστάσεις

Οι γκουρού του μάνατζμεντ μπορεί να αναζητούν εναγωνίως το επόμενο μεγάλο τεχνολογικό άλμα, όμως σας διαβεβαιώνω ότι οι περισσότεροι επιστήμονες, αναλυτές και απλοί πολίτες είναι τουλάχιστον επιφυλακτικοί ως προς την ολοκληρωτική επέκταση του διαδικτύου. Όχι για τις απεριόριστες δυνατότητες που θα μας προσφέρει, αλλά για τις επιπλοκές που μπορεί να έχει η κακόβουλη χρήση τους.

Οι ενστάσεις εντοπίζονται κυρίως στην προστασία των προσωπικών δεδομένων, καθώς κάθε πτυχή της προσωπικής και καταναλωτικής μας συμπεριφοράς θα είναι δυνατόν να καταγραφεί και να μελετηθεί. Πολλοί συνάνθρωποί μας, συμπεριλαμβανομένου και του γράφοντος, δεν αισθάνονται καθόλου άνετα με την ιδέα μιας μόνιμης παρακολούθησης, ακόμη και αν αυτή γίνεται αυτόματα με στόχο τη δημιουργία ενός καταναλωτικού προφίλ για την προσφορά εξειδικευμένων προϊόντων και υπηρεσιών.

Και αν αυτό ακούγεται σχετικά ανώδυνο, η δικτύωση των πάντων και η εξάρτησή ολόκληρων τομέων της οικονομίας και του κράτους από αυτή μπορεί να προκαλέσει σημαντικά προβλήματα εξαιτίας στοχευμένων ή γενικευμένων κυβερνοεπιθέσεων, όπως ονομάζονται οι επιθέσεις στο διαδίκτυο.

Σίγουρα καμία τεχνολογία δεν είναι εκ προοιμίου αποκλειστικά χρήσιμη ή επιζήμια. Όπως ισχύει και για πολλές καινοτομίες που έκαναν την εμφάνισή τους στο παρελθόν, είναι απαραίτητο να προηγηθεί μια περίοδος ελέγχων και αξιολόγησης πριν την εισαγωγή τους στην καθημερινότητά μας. Ως πιο πιθανή σήμερα φέρεται μια σταδιακή εξέλιξη και εμπορική αξιοποίηση των επιμέρους τεχνολογιών, χωρίς να είναι βέβαιη η τελική μετάβαση σε ένα πανταχού παρόν διαδίκτυο.

Αναγκαιότητα ή τεχνολογική υπερβολή

Δεν μπορούμε να αποκλείσουμε την πιθανότητα ενός μέλλοντος όπου το διαδίκτυο θα εξουσιάζει κάθε πτυχή της ζωής μας. Όμως μπορούμε να παρακάμψουμε αρκετές από τις προβλέψεις των ειδικών ακολουθώντας την παραδοσιακή συμπεριφορά. Σύμφωνοι, οι αισθητήρες στο σώμα μπορούν να σώσουν αρκετούς συνανθρώπους μας που πάσχουν από χρόνιες ασθένειες. Για τους περισσότερους, όμως, ένα τακτικό τσεκ απ και μια επίσκεψη στο γιατρό θα κάνει την ίδια δουλειά. Αντί το ψυγείο μας να παραγγέλνει αυτόματα ότι νομίζει πως χρειαζόμαστε, μπορούμε από καιρό σε καιρό να κάνουμε μια βόλτα στο σούπερ μάρκετ. Και πραγματικά δεν υπάρχει λόγος να μας πληροφορεί η ντουλάπα για τον καιρό προκειμένου να διαλέξουμε τα κατάλληλα ρούχα. Μια ματιά από το παράθυρο είναι αρκετή.

ΠΗΓΕΣ

• Deutscher Bundestag, Aktueller Begriff, “Internet der Dinge”, 17.7.2012, http://www.bundestag.de/dokumente/analysen/2012/Internet_der_Dinge.pdf
• Dennis Matthias, Dominik Picker-Huchzermeyer, “Key Problems and Instantiations of the Internet of Things”, Seminar, Helsinki University of Technology,  5.5.2010, http://www.cse.tkk.fi/en/publications/B/10/papers/Picker_final.pdf
• Economist, special report: smart systems, «It’s a smart world», 4.11.2012, http://www.economist.com/node/17388368

 Το άρθρο δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα της Καρδίτσας «ΝΕΟΣ ΑΓΩΝ», στις 9.9.2012.